Đã 35 năm miền Nam giải phóng, nhưng nhà báo Hồ Vĩnh Thuận, vẫn nhớ rất rõ từng việc của đoàn tiếp quản khi trưa 30-4-1975 vào tiếp quản Đài truyền hình Sài Gòn. Nhận sự chỉ đạo từ Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam, cùng với những cánh quân Giải phóng đang áp sát Sài Gòn trong sáng 30-4-1975 thì đoàn nhà báo của Đài phát thanh Giải phóng đã cùng với bộ đội hành quân đi giữa những đoàn quân đang tiến về Sài Gòn.

11 giờ 30 phút, ngày 30-4 sau sự kiện hai chiếc xe tăng 390 và 384 của Đại đội 4, Lữ đoàn Xe tăng 203 quân giải phóng đầu tiên vào tới Dinh Độc lập thì cả đoàn nhà báo cũng tranh thủ những thời khắc lịch sử đó để ghi lại những thước phim của sự kiện vĩ đại nhất trong lịch sử dân tộc - Giải phóng Sài Gòn và miền Nam. Nhà báo Hồ Vĩnh Thuận kể: Lúc đó, máy quay thì cũ kỹ, mang từ trong rừng ra, song được anh em bộ đội ta ủng hộ hết mình, nên những tư liệu báo hình đó là cực kỳ có giá trị cho những ngày đầu phát hình sau khi Đoàn tiếp quản Đài truyền hình Sài Gòn làm nhiệm vụ. Tại Dinh Độc lập trưa 30-4, để quay những thước phim tư liệu đầu tiên đó, phóng viên quay phim Kha Khâm cùng các nhà báo từ Hà Nội vào như Lê Minh Hiền, Nguyễn Văn Điểm… đã được bộ đội hướng dẫn để quay những cảnh đầu tiên của Nội các Sài Gòn ra đầu hàng, cùng những hoạt động buổi đầu của Dinh Độc lập – trung tâm đầu não ngụy quyền vừa được giải phóng, chuẩn bị cho những giờ phút phát hình đầu tiên.

Trụ sở Đài truyền hình TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Xuân cường

12 giờ, cả Đoàn tiếp quản Đài truyền hình Sài Gòn lên xe chạy thẳng về hướng Đài, cách Dinh Độc lập chỉ 1km. Lúc đó lực lượng vào tiếp quản đài gồm ông Thanh Nho, đại diện cho Đài phát thanh và gần 20 người của Đài phát thanh Giải phóng mà Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam cử đi, do nhà báo Hồ Vĩnh Thuận làm trưởng đoàn. Lúc này cổng đài truyền hình vẫn mở, đoàn xe của các nhà báo chạy thẳng vào trong sân. Tại tiền sảnh đài (phía đường Nguyễn Thị Minh Khai bây giờ), còn nhiều người đứng chờ đoàn tiếp quản của cách mạng vào bàn giao máy móc, tư liệu, hình ảnh… Khoảng 12 giờ 30 phút ngày 30-4, phụ trách nội dung và quản lý đài, đại tá ngụy quyền Sài Gòn Lê Minh Hòa cùng anh em kỹ thuật viên, phát thanh viên vẫn đông đủ để bàn giao đài lại nguyên vẹn cho các nhà báo của Đài phát thanh Giải phóng.

Công việc đầu tiên của đoàn tiếp quản Đài truyền hình Sài Gòn là tiếp nhận những thông số của máy móc phát, các nguyên phiên bản phim, hình ảnh tư liệu, kiểm tra tình trạng máy phát điện, máy phát hình… rất nhiều công việc cần kíp của ngày 30-4. Song có một vấn đề không nhỏ chút nào, là từng nhân viên kỹ thuật, phát thanh viên - họ thực sự là những người cộng sự không thể thiếu vắng giờ phút nào trong buổi phát hình đầu tiên đó. Chị Mỹ Hạnh, phát thanh viên của Đài truyền hình Sài Gòn – nay đã nghỉ hưu, tình nguyện ở lại phục vụ Đài truyền hình Giải phóng hơn chục năm nữa; Biên tập viên Nguyễn Hữu Phước, anh Thứ - phụ trách kỹ thuật đài phát… là những người rất tận tâm cùng lo chuẩn bị buổi phát hình đầu tiên của Đài truyền hình Giải phóng tối mùng 1-5. Nhưng trong tình thế ngày đầu giải phóng, lượng dầu đã khô cạn, máy phát điện chỉ đủ chạy đến sáng 1-5.

Ủy ban Quân quản Thành phố lúc đó do Thượng tướng Trần Văn Trà làm Chủ tịch. Nghe Phó giám đốc Đài truyền hình Giải phóng Hồ Vĩnh Thuận báo cáo về nguy cơ không có điện để phát hình, Thượng tướng Trần Văn Trà lệnh cho đơn vị bộ đội tăng - thiết giáp Quân đoàn 4 đang có mặt ở Sài Gòn cấp dầu cho Đài truyền hình Giải phóng.

Đài truyền hình Giải phóng giữ được tính nguyên tắc để phục vụ cho sự nghiệp truyền hình lâu dài, dù anh em là ở chiến khu ra hay từ Đài Sài Gòn cũ ở lại, mọi chế độ, quyền lợi vật chất hay tinh thần đều công bằng, công khai như nhau. Đây là điều nhỏ mà không nhỏ, như nhà báo Huỳnh Văn Tiểng đánh giá, bởi xóa đi ngăn cách về tâm tư những ngày đầu giải phóng.

Buổi phát hình đầu tiên tối 1-5 bắt đầu từ 19 giờ của Đài truyền hình Giải phóng, trước hết phát thanh viên Mỹ Hạnh đọc thông báo của Ủy ban Quân quản Thành phố do Thượng tướng Trần Văn Trà làm Chủ tịch về những nhiệm vụ trước mắt tại Sài Gòn – Gia Định, cùng thông báo của Ban Giám đốc Đài truyền hình Giải phóng về lịch phát hình, thời lượng phát hình từ ngày 1-5-1975, khi Sài Gòn hoàn toàn thuộc về nhân dân; một số hình ảnh, tư liệu văn nghệ của những ngày giải phóng Tây Nguyên do nhà báo Huỳnh Văn Tiểng đưa vào. Thời lượng phát hình buổi đầu tiên đó chỉ có một giờ, song đã để lại trong lòng nhân dân Thành phố và cả miền Nam những hình ảnh sống động, đáng quý của một thành phố lớn nhất cả nước bấy giờ, ngày đầu thuộc về nhân dân. Kể từ đó, những chương trình của Đài truyền hình Giải phóng – sau đổi tên là Đài truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh, đã đến với nhân dân miền Nam và cả nước qua những tin tức, hình ảnh kịp thời, sống động.

Phạm Bá Nhiễu