Theo trang mạng Defense News, hồi năm 2018, Không quân Mỹ đã trao cho hãng Boeing hợp đồng trị giá 3,9 tỷ USD để nâng cấp hai máy bay Boeing 747-8 thành những chuyên cơ mới của ông chủ Nhà Trắng (phiên bản VC-25B) nhằm thay thế cho hai chiếc già cỗi hiện tại (phiên bản VC-25A) vốn được phát triển từ hai chiếc Boeing 747-200B và đưa vào sử dụng từ thập niên 1990.

Tờ Politico mới đây cho biết, hai chiếc Không lực Một mới sẽ không thể được bàn giao ít nhất là cho đến năm 2026, thay vì năm 2024 như kế hoạch ban đầu. Trong khi đó, theo CNN, hai chuyên cơ Không lực Một hiện có dự kiến sẽ “nghỉ hưu” vào năm 2025.

Chiếc Không lực Một chở Tổng thống Mỹ Joe Biden hạ cánh tại căn cứ không quân Yokota ở thành phố Fussa (Nhật Bản), ngày 22-5-2022. Ảnh: Getty Images 

Reuters dẫn báo cáo của Văn phòng Kiểm toán Liên bang (GAO)-một cơ quan giám sát của Quốc hội Mỹ còn cho rằng, chương trình VC-25B có nguy cơ bị trì hoãn lâu hơn do thị trường lao động cạnh tranh khiến hãng Boeing gặp khó khăn về nhân lực. “Một vấn đề khác là tỷ lệ chấp thuận về mặt an ninh đối với các lao động có tay nghề cần thiết cho chương trình VC-25B là thấp hơn kế hoạch”, GAO nêu rõ.

Tuy nhiên, hãng Boeing lại tuyên bố tiếp tục đạt được “những bước tiến đều đặn” đối với chương trình VC-25B trong khi phải “vượt qua một số thách thức”. Boeing khẳng định đang tập trung nỗ lực để chương trình VC-25B “cán đích”.

Hồi tháng 4 vừa qua, Boeing đã công bố khoản lỗ trị giá 1,1 tỷ USD từ chương trình Không lực Một mới và dự báo có thể tiếp tục chịu lỗ trong thời gian tới. Giám đốc điều hành của Boeing David Calhoun thậm chí còn tuyên bố hợp đồng trị giá 3,9 tỷ USD ký với Không quân Mỹ hồi năm 2018 là một sai lầm, gây thiệt hại lớn cho công ty. Ông Calhoun cho rằng, hợp đồng chứa “hàng loạt rủi ro khó giải quyết mà Boeing đáng lẽ ra không nên nhận”.

Tờ Financial Times bình luận, chương trình Không lực Một mới cho Tổng thống Mỹ chẳng khác gì “con dao hai lưỡi” đối với Boeing. Một mặt, các dự án tiếng tăm, tuy ít khi mang lại nhiều lợi nhuận, song lại giúp “đánh bóng” tên tuổi cho bất kỳ công ty nào tham gia.

Vì Không lực Một lâu nay vẫn được xem là biểu tượng của sức mạnh Mỹ cho nên chương trình VC-25B cũng có tác động tương tự đối với Boeing. Mặt khác, việc chậm tiến độ bàn giao lại sẽ khiến uy tín của Boeing bị sụt giảm mạnh.

Không lực Một được mệnh danh là “Nhà Trắng trên không”, là “pháo đài bọc thép bay bất khả chiến bại”, được dùng để chỉ những chiếc chuyên cơ có thiết kế riêng mà theo trang mạng LiveScience là giúp duy trì khả năng chỉ huy trong mọi thời điểm, thể hiện uy quyền của Tổng thống Mỹ.

Theo trang mạng Axios, khi còn tại nhiệm, Tổng thống Donald Trump từng thể hiện mong muốn Không lực Một mới sẽ mang màu sắc “đậm chất Mỹ” hơn thay vì thiết kế như hiện nay. Ông Donald Trump đề xuất Không lực Một mới được sơn 3 màu: xanh dương đậm, đỏ và trắng-vốn là đặc trưng của quốc kỳ Mỹ, đồng thời khẳng định “làm điều này cho các tổng thống tiếp theo chứ không phải cho bản thân”.

Tuy nhiên, ý tưởng của ông Donald Trump đã vấp phải sự phản đối của nhiều người do lo ngại về tính thẩm mỹ trong khi Không quân Mỹ có vẻ như vẫn ủng hộ thiết kế màu xanh dương nhạt và trắng vốn có từ thời Tổng thống John F.Kennedy vào thập niên 1960. Ý tưởng còn gây tranh cãi bởi có nhiều nét tương đồng với màu sơn trên chiếc máy bay riêng Boeing 757 của ông Donald Trump.

Mới đây, giới chức chính quyền Tổng thống Joe Biden thông báo đề xuất của cựu Tổng thống Donald Trump liên quan đến màu sơn của Không lực Một mới đã bị bãi bỏ. Lý do là vì Không quân Mỹ đã xác định thiết kế màu xanh dương đậm, đỏ và trắng sẽ “tạo ra quá nhiều nhiệt cho máy bay”.

“Kế hoạch màu sơn của ông Donald Trump đang không được xem xét vì nó có thể sẽ làm tăng thêm các vấn đề kỹ thuật, thời gian và chi phí”, một quan chức Mỹ giấu tên khẳng định. Một nữ phát ngôn viên của Không quân Mỹ cũng xác nhận, cùng với các yếu tố khác, màu sơn tối hơn ở phần thân dưới của Không lực Một mới “có thể góp phần làm cho nhiệt độ vượt quá giới hạn cho phép ở một số bộ phận”.

HOÀNG VŨ